Journalism

Journalism ကို စာနယ္ဇင္းလို႕ ဘာသာျပန္ၾကတယ္။ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္၊ မဂၢဇင္းကိုၿခံဳေျပာခ်င္ဟန္ တူတယ္..။ အခု အဲဒါေလာက္နဲ႕ မလံုေလာက္ေတာ့ဘူး..။ Radio, TV, e-mail, Internet ေတြကို ခ်န္ထားလို႕ မရဘူး..။ အဲဒီတီထြင္မွုေတြ အကုန္လံုးက Media လို႕ ျဖစ္လာတယ္..။ Media ရဲ႕ အေျခခံက ေျပာင္းမသြားဘူး..။ Information အေျခစိုက္ ေဖာ္ျပခ်က္သာ ျဖစ္တယ္..။

ဒီေနရာမွာ Media အေၾကာင္းထက္ Information အေၾကာင္း အသားေပး ေျပာရေတာ့မယ္..။ ယာဥ္အေျပာင္းအလဲ ေပၚလာတဲ့အတြက္ ကုန္မ်ားရဲ႕ အလူးအလဲ .. တနည္းအားျဖင့္ Media ယာဥ္ႀကီး သယ္ေဆာင္လာတဲ့ Information ဆိုတဲ့ ကုန္ေတြရဲ႕ အေၾကာင္း..။

ပထမဆံုးယာဥ္က ပံုႏွိပ္စက္..။ အဲဒီ မတိုင္ခင္က အေျခအေနေတြကို ျဖတ္ခ်ၿပီး စဥ္းစားၾကည္႕မယ္..။ ၁၈ ဒါမွမဟုတ္ ၁၉ ရာစုက သတင္းစာေတြ လိုက္ဖတ္ၾကည္႕ရေအာင္..။ ဘာေတြ ျဖစ္ႏိုင္သလဲ..။ အဲဒီေခတ္ အဲဒီအေျခအေနေတြ ၾကားမွာ ေတြ႕ရမယ့္ သတင္းေတြက အင္ပါယာ ဆန္႕က်င္ေရးန႕ဲ အမ်ိဳးသားေရးေတြပဲ ေတြ႕ရမယ္..။ သတင္းလြပ္လပ္ခြင့္ သိပ္ကို အေရးေပးတယ္ဆိုတဲ့ အေမရိကန္မွာ ေစာင္ေရအမ်ားဆံုး ထြက္တဲ့ သတင္းစာကို ကြန္ဂရက္က ကိုင္ထားတယ္..။ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးပါတီရဲ႕ အာေဘာ္ေတြပဲ ..။

အဲဒါကို ဘ၀င္မက်တာ James Madison။ သူက လူထုသတင္းမပါတဲ႕ လူထုသတင္းစာ လို႕ သေရာခဲ့တယ္..။ အဲဒီအတုိင္းဆို က်ဳပ္တို႕ စာနယ္ဇင္းေလာကက ဟာသျပဇာတ္တစ္ပုဒ္ရဲ႕ အစ၊ ဒါမွမဟုတ္ အလြမ္းတစ္ပုဒ္ရဲ႕ နိဒါန္း၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးရဲ႕ ပဏာမသာ ျဖစ္ေတာ့မယ္လို႕ သူက နိမိတ္ဖတ္တယ္..။

၁၉ ရာစု ၂၀ ရာစု အကူးမွာ မီဒီယာေတြ ပိုစံုလာတယ္..။ သတင္းလြပ္လပ္ခြင့္ အသံေတြ ပိုက်ယ္လာတယ္..။ သတင္းဆိုင္ရာ အသံေတြ ပိုက်ယ္လာတယ္..။ သတင္းလုပ္ငန္းဟာ ကမၻာနဲ႕ခ်ီၿပီး လုပ္ကိုင္လာတဲ့ အေရးႀကီး စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ ျဖစ္လာတယ္..။ ေျပာရရင္ ဘက္စံု ဖြံ႕ၿဖိဳးလာတယ္..။

ဒါေပမယ့္ ၂၀ ရာစုမွာ ႀကီးက်ယ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ားရဲ႕ ေခတ္ျဖစ္တယ္..။ နန္းရင္ျပင္ သတင္းမ်ားသာ မ်က္ႏွာဖံုးမွာ ေနရာ ယူေနခဲ့တယ္..။ ၂၀ရာစုဟာ စစ္ပြဲမ်ားရဲ႕ ေခတ္ျဖစ္တယ္..။ စာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွာ ယမ္းခိုးေတြနဲ႕ မွုန္ေ၀ ေနဆဲ..။ ၂၀ ရာစုဟာ အယူအစဆိုင္ရာ ျငင္းခုန္ပြဲလည္း ျဖစ္တယ္..။ အစည္းအေ၀းခန္းမက စကားလံုးေတြ စာရြက္ေတြေပၚ အံက်လာဆဲ..။ အကန္႕အသတ္ အဖြင့္အပိိတ္ေတြကို မလြဲမေရွာင္သာ က်င့္သံုးၾကတာကေန James Madison ရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႕ ေ၀းေနဆဲ..။

တစ္ခု အားေကာင္းလာတာက သတင္းဟာ ေရာင္းကုန္ ျဖစ္လာတယ္.။ သတင္းသမား တခ်ိဳ႕က ေစ်းကြက္ရဲ႕ အသံကို တုန္႕ျပန္လာတယ္..။ အတင္းအဖ်င္း၊ မွုခင္း၊ ရင္သိမ့္တုန္မ်ား ေခတ္ျဖစ္လာတယ္..။ ေ၀ဖန္သူမ်ားက အ၀ါေရာင္ စာနယ္ဇင္းလို႕ ေခၚလာတယ္..။ ဒီလိုကေန .. ဒီလိုကေန… ….။

ေနာက္ဆက္တြဲအေျခအေန

၂၀ ရာစု၊ ၂၁ ရာစုကို ကူးတဲ့ေနရာမွာ အရင္အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႕ မတူဘူး..။ Linear (မ်ဥ္းေျဖာင့္) သေဘာကေန Non-Linear မ်ဥ္းေျဖာင့္မဟုတ္တဲ့ ခုန္ကူးသေဘာကို ေျပာင္းလဲတယ္..။ Age of Discontinue ဆိုတဲ့ သေဘာေဆာင္တဲ့ အေျပာအဆိုေတြ ရွိလာပါတယ္..။ စစ္ေအးလြန္ ေခတ္ရဲ႕ ထူးထူးျခားျခား ေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ သတင္းတစ္ပုဒ္ေပၚမူတည္ၿပီး ၂၁ ရာစုရဲ႕ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ကို ပံုဖမ္းၾကည္႕တယ္..။ ဒိုင္ယာနာရဲ႕ စ်ာပန သတင္း..။

Media Company ရဲ႕ ၀င္ေငြအေကာင္းဆံုး သတင္းပါ..။ အဲဒီမွာ သတင္းေခတ္႕ရဲ႕ ေရြ႕လ်ားမွု တစ္ခု ျဖစ္လာတယ္..။ အခ်က္အလက္နဲ႕ ေကာက္ထုတ္ျပရရင္

၁) လူထုရဲ႕ စိတ္၀င္စားမွုဟာ အစိုးရပိုင္းကေန အစိုးရမဟုတ္တဲ့အပိုင္း ေရြ႕တယ္

၂) လူထုအေပၚ အာရံု ႏွိုးႏိုင္စြမ္းဟာ အစိုးရကေန အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အပိုင္းကို ေရြ႕တယ္

၃) စာရြက္မဟုတ္တဲ့ မီဒီယာ (Internet Technology) ဟာ စာရြက္ သတင္းမီဒီယာကို အႀကီးအက်ယ္ ၿခိမ္းေျခာက္တယ္..။

၄) သတင္းေတြ သိပ္ကို အလွ်ံအပယ္ ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ သတင္းအစာမေၾကမွု၊ သတင္းရိုးအီမွုေတြ ျဖစ္လာတယ္..

၅) နည္းပညာေၾကာင့္ သတင္းအျမန္ႏွုန္း ျမင့္တက္လာတဲ့အတြက္ သတင္းတစ္ခု တန္ဘိုးဟာ သက္တမ္းသိပ္တိုသြားတယ္..။

အဲဒီအခ်က္ေတြဟာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ (Journalism) က အေျဖေပးရမယ့္ သတင္းေခတ္ရဲ႕ စိန္ေခၚခ်က္ေတြ ျဖစ္တယ္..။

ရသထုတ္ပိုးျခင္း

အဲဒီမွာ အေျဖေတြ ထြက္လာတယ္..။ စိတ္၀င္စားဖို႕ ရလဒ္ေတြလို႕ပဲ ေျပာရမလား မသိဘူး..။

၁) သတင္းနယ္ပယ္ကို အစြမ္းကုန္ ခ်ဲ႕ယူမယ္.. တစ္ခုျခင္း community ကေန တစ္စံုလံုး (society) ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံ (nation) ကေန ကမၻာ (globe) ကို အထိလို႕ ဆိုလိုတယ္..။

၂) သတင္း (information) သက္သက္ဟာ တန္ဖိုးအျပည္႕မရွိဘူး..၊ ပညာ (knowledge) အေနနဲ႕ အသြင္ေျပာင္းမယ္..။

၃) အဲဒီအတြက္ အစဥ္အလာ က်င့္၀တ္တခ်ိဳ႕ကို အေလွ်ာ့အတင္း လုပ္ရမယ္..။ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမွု (analysis) နဲ႕ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္မွု (comment) ေတြနဲ႕ သတင္းကို တြဲစပ္ေပးဖို႕ လိုမယ္..။

၄) အဲဒီမွာ အမွားအမွန္ကို နိစၥသေဘာ ေျပာျခင္းကေန အခ်က္အလက္ စုေပးျခင္းကို အဓိက ထားသင့္တယ္..။ လြန္ေရာ ကၽြံေရာ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုကို တည္ေပးျခင္း ျဖစ္သင့္တယ္..။

၅) အေရးအႀကီးဆံုးအခ်က္က သတင္းကို ရသနဲ႕ ထုပ္ပိုးျခင္းဟု ဆိုပါေၾကာင္း..။